Arbeidsveiligheid

Veiligheid bij onderhoud met lockout/tagout

Maak een einde aan risico's: Voorkom ongelukken en werk veilig met LOTO.

6 minuten06/10/2023

Tragisch ongeval op de werkplek: Een elektricien krijgt de opdracht om de bedrading van een productiefaciliteit te inspecteren. Hij begint met het uitschakelen van alle systemen en gaat de faciliteit binnen. Tijdens de inspectie komt een andere persoon, die niet op de hoogte is van het lopende onderhoud, de productieruimte binnen en schakelt de installatie weer in. Hierdoor gaat er elektrische stroom door de draden, wat resulteert in een elektrische schok voor de elektricien in de faciliteit. Dit incident had voorkomen kunnen worden met de implementatie van het lockout-tagout systeem.

Helaas staan dergelijke incidenten niet op zichzelf. Gegevens van de Census of Fatal Occupational Injuries van het U.S. Bureau of Labor Statistics onthullen de precaire aard van onderhoudswerk. In de Verenigde Staten staan onderhoudsmedewerkers op de 21e plaats van de gevaarlijkste beroepen, met 13 dodelijke verwondingen per 100.000 werknemers. Tot de meest voorkomende dodelijke verwondingen behoren verwondingen door contact met voorwerpen en apparatuur.

De bevindingen van EU-OSHA geven een vergelijkbaar beeld. Ongeveer 15% van alle ongevallen in landen als België, Finland, Spanje en Italië kan worden toegeschreven aan onderhoudswerkzaamheden. Kijkend naar de verschillende Europese landen, laten statistieken uit 2006 zien dat onderhoudswerkzaamheden verantwoordelijk zijn voor ongeveer 10-15% van alle dodelijke ongevallen.

Er zijn veel gevaren verbonden aan onderhoudswerk die ongevallen van verschillende ernst kunnen veroorzaken. Deze gevaren variëren van elektrische stroom, hydraulische kracht en stoom tot elektromagnetische straling en gevaarlijke chemicaliën. Als verantwoordelijke manager of specialist op het gebied van veiligheid op het werk moet het waarborgen van de veiligheid van onderhoud een topprioriteit zijn, vooral wanneer je met aannemers werkt. Dit artikel geeft u inzicht in het vakkundig gebruik van eenvoudige lockout/tagout systemen - een hoeksteen van preventieve veiligheid.

Lockout/tagout: Wat is het?

Lockout-tagout (LOTO) is het proces van uitschakelen, vergrendelen en labelen van een apparaat of machine. Deze onderhoudsmaatregel voorkomt dat apparatuur per ongeluk of onbedoeld weer onder spanning wordt gezet, vooral wanneer er met externe bedrijven wordt gewerkt.

Ten eerste: Lockout

Het basisprincipe van de lockout-tagout procedure is vrij eenvoudig: De technicus die de onderhoudswerkzaamheden uitvoert, schakelt eerst het systeem of de machine in kwestie uit. Daarna volgt de lockout. Meer specifiek: De technicus vergrendelt het vermogensmechanisme van het systeem of de machine met een LOTO-hangslot. Dit zorgt ervoor dat het niet per ongeluk opnieuw kan worden opgestart.

Daarna: Tagout

De volgende stap is tagout. Hierbij voorziet de technicus het hangslot van een LOTO-tag die alle noodzakelijke informatie over de lockout bevat: 

  • Waarom werd de machine of het systeem afgesloten? 
  • Wanneer werd de lockout uitgevoerd? 
  • Hoe lang is de lock-out nodig? 
  • Welk werk wordt er aan het systeem of de machine uitgevoerd? 
  • Wie is verantwoordelijk voor de lockout?

Lockout-tagout-tryout: LOTOTO

Vergrendelen en labelen zijn slechts een deel van de lockout/tagoutprocedure. Tryout moet ook deel uitmaken van de procedure. Hiermee wordt de lockout geverifieerd

  • Is de geïmplementeerde LOTO lockout effectief? 
  • Is het lockout-tagout hangslot goed beveiligd? 
  • En is er absolute zekerheid dat het systeem of de machine niet opnieuw onder spanning kan worden gezet?

De tryout is cruciaal

Als je goed kijkt, is de juiste afkorting voor het systeem: LOTOTO. De tryout is absoluut essentieel om ervoor te zorgen dat de technicus zijn werk echt beschermd kan uitvoeren. Volgende medewerkers hebben niet de mogelijkheid om het systeem of de machine per ongeluk te activeren tijdens de lockout, waardoor gevaarlijke energieën vrijkomen. Bovendien worden ze volledig geïnformeerd over de reden en de duur van de lockout. Hierdoor kunnen ze hun tijd effectiever indelen. Naast veiligheid verhoogt het lockout-tagout-tryout-systeem de efficiëntie en productiviteit in de fabriek.

Meerdere lockouts

Maar wat als er meer dan één persoon aan het systeem of de machine werkt? Dit is niet ongewoon. Om door te gaan met ons vorige voorbeeld: Nadat de eerste technicus binnen met zijn werk is begonnen, duikt er een andere persoon op die ook iets aan het uitgeschakelde systeem moet doen. 

Hun veiligheid hangt ook af van het feit of het systeem uitgeschakeld blijft. Dus voegen ze een extra hangslot en tagout-markering toe aan het bestaande LOTO-hangslot. Wanneer de eerste technicus terugkeert om zijn eigen lockout-tagout hangslot te verwijderen, ziet hij het tweede LOTO hangslot, wat aangeeft dat iemand anders aan het uitgeschakelde systeem werkt. Dit geeft onmiddellijk aan dat opnieuw inschakelen nog steeds niet is toegestaan. 

Hierdoor kan het LOTO-systeem naar behoefte worden uitgebreid en biedt het een hoog veiligheidsniveau, zelfs voor complexe taken, ongeacht het aantal betrokken personen.

Het LOTO hangslot

Een traditioneel hangslot uit een ijzerwinkel is niet geschikt voor onderhoudsveiligheid. De reden: Het LOTO hangslot moet ontworpen zijn voor de specifieke omstandigheden van de toepassing. In steriele omgevingen worden bijvoorbeeld andere sloten gebruikt dan in de gieterij-industrie. Deze hangsloten variëren in materiaal en ontwerp om te voldoen aan de plaatselijke omstandigheden. Het is belangrijk om rekening te houden met de vereisten en specifieke lock-outapparaten te selecteren. Dat is de sleutel tot meer veiligheid.

Tips en tricks voor een LOTO hangslot

  • Sleutel

    De sleutel van een LOTO-hangslot mag niet verwijderd kunnen worden als het slot open is. Deze voorzorgsmaatregel ondersteunt het uitprobeerproces en voorkomt een ineffectieve vergrendeling.

  • Noodsleutel

    Het is even belangrijk dat een lockout/tagout hangslot snel kan worden geopend in geval van nood. Voor een snelle ontgrendeling wordt een hoofdsleutel gebruikt, los van de gewone sleutel.

  • Kleurcodering

    Het gebruik van kleurgecodeerde LOTO hangsloten kan de veiligheid verder vergroten en werkprocessen vereenvoudigen. Kleurcodering kan worden gebruikt om snel te identificeren wie er op dat moment aan het systeem werkt. Blauwe hangsloten kunnen bijvoorbeeld worden toegewezen aan externe medewerkers, terwijl groene hangsloten kunnen worden toegewezen aan interne technici. Ook kunnen kleuren worden toegewezen aan specifieke machines. 

    Hoewel kleurcodes informatie verschaffen van de tagout tag, betekent dit niet dat tagout kan worden weggelaten. Markeren met een tagout tag is essentieel en mag nooit over het hoofd gezien worden.

The LOTO board station

Everything within reach? With the lockout-tagout board station, the answer is "Yes." It holds everything that makes up the lockout-tagout system: LOTO padlocks, LOTO tags, and other tools such as valves or switches. The LOTO board station is a wall board on which the necessary tools are hung on hooks. Lockout-tagout stations are also available as cases or hanging cabinets. The most important aspect of the selection is that the LOTO station should be highly visible and easily accessible to employees.

Before setting up the station, managers and safety officers should clarify how the lockout-tagout process will be organized. In addition to responsibilities, specific procedures and color codes should be established. Based on these guidelines, they can then select the appropriate LOTO station and adjust it as needed.

Lockout/tagout checklist

Heeft u aan alles gedacht? Volg onze checklist om er zeker van te zijn dat je lockout-tagout systeem volledig is en dat je geen veiligheidskwesties over het hoofd hebt gezien.

Machines en apparatuur inspecteren

  • Welke machines en apparatuur staan er in de fabriek? 
  • Hebben machines en apparatuur gevaarlijke energiebronnen? 
  • Welke potentiële gevaren kunnen worden veroorzaakt door de machines of apparatuur?
    • Elektriciteit
    • Mechanische krachten 
    • Pneumatische energie 
    • Stoom 
    • Lucht 
    • Warmte 
    • Koude 
    • Chemicaliën 
    • Straling 

Zijn er risicobeoordelingen? 

  • Zijn de operationele instructies afgeleid van de risicobeoordelingen? 
  • Zijn de machines en apparatuur geschikt voor het lockout-tagout systeem? 
  • Welke uitschakelpunten op de machine of apparatuur zijn geschikt voor het LOTO-systeem? 
  • Zijn er speciale omstandigheden waarmee rekening moet worden gehouden voor bepaalde machines?

LOTO-normen definiëren 

  • Hebben de verantwoordelijken een gestandaardiseerde LOTO-procedure gedefinieerd? 
  • Wat zijn de verantwoordelijkheden binnen de gestandaardiseerde LOTO-procedure? 
  • Is er een gedefinieerd proces voor het uitgeven van LOTO vergunningen? 
  • Is er een gedefinieerd LOTO-trainingsproces? 
  • Heeft het verantwoordelijke personeel de juiste training ontvangen? 
  • Hebben de verantwoordelijken de LOTO-normen schriftelijk vastgelegd? 
  • Zijn er specifieke LOTO-kleurcodes vastgesteld door de verantwoordelijken? 
  • Zijn alle werknemers op de hoogte van de LOTO-norm?

Denk aan belangrijke details

  • Hoe wordt de implementatie van het LOTO-systeem beheerd in samenwerking met externe bedrijven? 
  • Hoe wordt onafhankelijke ontgrendeling van LOTO-hangsloten in noodgevallen geregeld? 
  • Hoe werkt de lockout-tagout procedure tijdens ploegwisselingen? 
  • Wat gebeurt er als een LOTO-sleutel verloren gaat? 
  • Komt het lockout-tagout station overeen met de bestaande omstandigheden? 
  • Voldoet de lockout-tagout apparatuur aan alle technische vereisten?

Conclusie: Maak veiligheid bij onderhoud een prioriteit met LOTO

Tragische ongelukken bij onderhoud kunnen en moeten worden voorkomen. Het lockout-tagout systeem brengt gevaren letterlijk buiten bereik. Het verbetert de veiligheid bij onderhoud aanzienlijk, verlaagt het aantal ongevallen meetbaar en zendt ook een krachtige boodschap uit. Een duidelijk zichtbaar lockout-tagoutstation laat al van ver zien dat uw bedrijf zijn verantwoordelijkheid voor de veiligheid en gezondheid van werknemers zeer serieus neemt.

X